[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Flakkusa (choć niektórzy badacze odczytują na nim raczej imię Lucius, a nie Aulus). Pierwsze lata jego
rządów były wzorowe, jednak póz
niej zaczął okazywać wrogość wobec ludności żydowskiej, a jej brutalne
prześladowania miały rozległe konsekwencje. Filon, który był dygnitarzem w Aleksandrii, stwierdzał, że
początkowo pełnił on swój urząd pokojowo i z poszanowaniem prawa, znacznie lepiej niż jego poprzednicy.
Naszą wiedzę na temat Flakkusa czerpiemy właśnie z pism Filona (zob. poniżej), które pozwalają na głębszy
wgląd także w jego charakter oraz życie osobiste.
Flakkus był ważną postacią w rzymskiej polityce. Dorastał wraz z synami córki Oktawiana Augusta, a
póz
niej stał się przyjacielem Tyberiusza. Był zamieszany w upadek Agrypiny Starszej, wnuczki Augusta;
została ona wygnana na wyspę Pandateria, położoną na wschód od Italii. Zadenuncjo-wanie Agrypiny przez
Flakkusa mogło wynikać z jego głębokiego oddania Tyberiuszowi. Wspierał on także Gemellusa, któremu
los nie sprzyjał, jako potencjalnego następcę Tyberiusza.
Bardziej jednak znaczącą postacią związaną z Aleksandrią był Filon, żydowski intelektualista, którego
pisma przechowywano starannie przez wiele stuleci. Wraz z Antypasem, Jezusem, Piotrem i innymi bliskimi
uczniami twórcy chrześcijaństwa był on jednym z kilku żydowskich przywódców, którzy odegrali ważną
rolę w interesującym nas roku, choć w roku 33 nie pojawi się jako aktywna postać na scenie wydarzeń
historycznych. Będzie tak aż do momentu, gdy - kilka lat póz
niej - uda się do Rzymu (patrz dalej).
Filon urodził się około 20 roku p.n.e., zmarł około roku 50. W roku 33 był on zatem człowiekiem po
pięćdziesiątce, który odniósł sukces i cieszył się dużym uznaniem wśród przeżywającej wówczas okres
prosperity żydowskiej ludności Aleksandrii. Był celnikiem, pobierał należne opłaty od wszelkich dóbr
importowanych ze wschodu przez ruchliwe arterie handlowe. Wiele, jeśli nie większość potężnego zbioru
napisanych przez niego dzieł, powstało zapewne w tych czasach; szeroki zakres podejmowanych w nich
zagadnień obejmował tematy od alegorycznych komentarzy pięciu Ksiąg
Mojżeszowych aż po pijaństwo lub sny. Księgi te dają nam więc możliwość wglądu w główny nurt
ówczesnej myśli. Prezentują wyraz
ną różnorodność żydowskiej myśli w tych czasach. Filon łączył idee
Platona i pisma Starego Testamentu41 w taki sposób, w jaki czynili to uczeni wieków średnich.
Prawdopodobnie był on prekursorem świętego Augustyna w poglądzie, że Bóg stworzył czas - idea ta miała
bardzo rozległe filozoficzne, a także naukowe konsekwencje42. W wielu pracach dokonywał interpretacji
pism religijnych, takich jak księgi Mojżesza, w świetle filozofii Platona.
Filon był bez wątpienia jednym z ważnych żydowskich pisarzy I wieku. Pisał po grecku i większość jego
dzieł przetrwała w tej właśnie wersji językowej, tylko niewielka część zachowała się w tłumaczeniu na
język armeński. Pierwszą część swego życia Filon spędził w Aleksandrii, póz
niej odwiedził Rzym jako
członek oficjalnej delegacji, wysłanej do Gajusza Kaliguli w celu złożenia przed nim skargi na
niesprawiedliwe traktowanie %7łydów przez rzymskiego gubernatora Flakkusa. Był także, prawdopodobnie
jako młody człowiek, w wielkiej Z
wiątyni w Jerozolimie  dla zaniesienia tam swych modłów i złożenia
ofiar"43.
Ponieważ pochodził z możnej i dobrze prosperującej rodziny, otrzymał najlepszą w tych czasach edukację.
Potem został przywódcą żydowskiej społeczności w Aleksandrii. Tworząc swe dzieła, nie tylko miał dostęp
do wszystkich zasobów Biblioteki Aleksandryjskiej, lecz także żył w otoczeniu uczonych. Pewien fragment
pism Filona daje nam niepowtarzalną możliwość wejrzenia w jego życie i dzieło. Jest to skądinąd znany
nam obraz konfliktu pomiędzy systematyczną refleksją filozofa a obowiązkami, związanymi z działalnością
publiczną.  Był bowiem czas, gdy poświęcając wolne chwile filozofii oraz kontemplacji świata i jego spraw,
zbierałem owoce wspaniałych, upragnionych i jakże błogosławionych odczuć, które daje rozum. (...) I zdało
mi się, że jestem na wyżynach, unoszę się jak na skrzydłach dzięki osobliwemu natchnieniu, rodzącemu się
w mej duszy (...)". Został on jednak przez zazdrość ściągnięty na ziemię  w rozległy obszar trosk o sprawy
publiczne, które miotały wówczas i nadal miotają mną nieustannie, nie do-zwalając utrzymać się na falach i
płynąć po powierzchni"44.
Filon miał brata Aleksandra, wybitną osobowość, którego dwaj synowie, tak jak ich ojciec, uczestniczyli
póz
niej aktywnie w sprawach związanych z Rzymem. Aleksander pełnił funkcję w imperialnej administracji
w Egipcie i poświęcił część zgromadzonego przez siebie majątku na zdobienie złotem i srebrem bram
Z
wiątyni w Jerozolimie.
W myśli i pismach Filona dużą rolę odgrywa koncepcja Logos, czyli Słowa, łącząca platońską metafizykę z
charakterystycznym dla Pisma Z
więtego pojęciem Mądrości Bożej45. Jedno z jego dzieł, napisane
prawdopodobnie
przed rokiem 33, wyprzedzając epokę, sytuuje Logos lub Słowo w pozycji mediatora pomiędzy Bogiem a
ludzkością, ofiarowując nam tym samym niezwykle żywy obraz ówczesnych form myślenia. Taki styl
rozumowania miał stać się istotny w rabinicznym judaizmie po katastrofie zburzenia Jerozolimy i Z
wiątyni
w roku 70. Przedstawiona przez Filona idea boskiego posłannika i zbawcy wyrażała ducha jego czasów:
Ojciec, który stworzył wszystko, przekazał swemu Logosowi, najwyższemu archaniołowi, wielce [ Pobierz całość w formacie PDF ]