[ Pobierz całość w formacie PDF ]
łamanie zasad zamówień publicznych, potwierdzone statystykami Urzędu Zamówień Publicz-
nych i danymi o najczęstszych naruszeniach dyscypliny finansów publicznych.
7.2.1.3. Roczność
Roczność gospodarki finansowej j.s.t. realizowana jest przede wszystkim poprzez fakt, iż
podstawą tej gospodarki jest budżet j.s.t., określający prognozowane dochody i dopuszczalne
wydatki j.s.t. oraz dopuszczalną wielkość przyrostu zadłużenia w zamkniętym okresie roku
kalendarzowego. W takich też okresach odbywa się rozliczenie zarządu ze sposobu gospodaro-
wania środkami j.s.t.
Wyrazem stosowania zasady roczności jest wygasanie upoważnień do dokonywania wydat-
ków z końcem roku budżetowego, a także zakaz zaciągania zobowiązań finansowych nie znaj-
dujących pokrycia w bieżącym budżecie. Organ stanowiący j.s.t. ma jednak prawo upoważnić
zarząd do dokonania określonych wydatków po zakończeniu roku budżetowego.
Nie narusza zasady roczności możliwość ustanowienia w uchwale budżetowej wieloletnich
programów inwestycyjnych, gdyż ujęte w tych programach kwoty wydatków muszą być po-
twierdzane corocznie przez ich ujęcie w kolejnych budżetach oznacza to, że samo uchwalenie
programu wieloletniego nie stanowi upoważnienia do wydatkowania kwot przewidzianych na
realizacjÄ™ programu we wszystkich latach jego realizacji.
7.2.2. Instrumenty krótkookresowego zarządzania finansami j.s.t.
Instrumentami krótkookresowego zarządzania finansami j.s.t. są:
1) budżet j.s.t., stanowiący najważniejszą podstawę gospodarki finansowej j.s.t., określający
dochody i wydatki samorządowych jednostek budżetowych oraz przychody i rozchody zwią-
zane z długiem j.s.t. i udzielanymi przez j.s.t. pożyczkami, a także przychody ze sprzedaży
mienia j.s.t.,
2) plany finansowe tzw. jednostek pozabudżetowych, do których zalicza się zakłady budżetowe
oraz działające przy jednostkach budżetowych gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne,
3) plany finansowe nie posiadających osobowości prawnej funduszy celowych.
Wszystkie wyżej wymienione plany są obligatoryjnie uchwalane przez organ stanowią-
cy j.s.t. na okres roku kalendarzowego.
Chociaż budżet j.s.t. jest w swoim zakresie podmiotowym ograniczony do wydatków doko-
nywanych przez jednostki budżetowe, to za pomocą budżetu organy j.s.t. wpływają również
(np. przez udzielanie dotacji) na działalność innych instytucji samorządowych, takich jak np.
samorządowe instytucje kultury, organizacje obywatelskie czy utworzone przez j.s.t. spółki pra-
wa handlowego, świadczące usługi z zakresu użyteczności publicznej.
112 SAMORZ¥D TERYTORIALNY NR 1-2
Do instrumentów krótkookresowego zarządzania finansami j.s.t. należy również zaliczyć
należące do kompetencji organu stanowiącego decyzje w sprawie:
1) wysokości stawek podatków stanowiących dochody j.s.t. (tylko w gminach),
2) wysokości opłat pobieranych przez j.s.t.,
3) cen na usługi komunalne.
7.2.2.1. Budżet
Budżet j.s.t. jest podstawowym dokumentem kształtującym jego gospodarkę finansową.
Uchwalany jest przez organ stanowiący j.s.t. na okres roku kalendarzowego w uchwale budże-
towej, która oprócz budżetu j.s.t. zawiera również inne ustalenia dotyczące finansów j.s.t., przy
czym niektóre z tych ustaleń (np. limit udzielanych poręczeń i gwarancji, zestawienie przycho-
dów i wydatków tzw. jednostek gospodarki pozabudżetowej, czyli zakładów budżetowych, go-
spodarstw pomocniczych i środków specjalnych) stanowią jej obligatoryjne elementy. Użyte
w art. 109 ust. 1 FinPublU stwierdzenie: Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwa-
lany w formie uchwały budżetowej jest więc nieścisłe.
Budżet j.s.t. obejmuje:
1) plan dochodów, zestawiany w podziale na ważniejsze zródła dochodów i działy klasyfikacji
budżetowej;
2) plan wydatków, zestawiany w układzie części i rozdziałów klasyfikacji budżetowej (czyli
w układzie rodzajów wykonywanych zadań), z wyodrębnieniem w każdym rozdziale:
wydatków bieżących, a w ich ramach przynajmniej wydatków na wynagrodzenia wraz
z pochodnymi, dotacje, na obsługę długu publicznego oraz wydatków związanych z udzie-
lonymi poręczeniami i gwarancjami,
wydatków majątkowych;
3) wynik budżetu, stanowiący różnicę łącznych kwot dochodów i wydatków, i określany albo
jako deficyt (gdy planowane wydatki są większe od dochodów), albo jako nadwyżka bu-
dżetu;
4) plan przychodów i rozchodów, obejmujący:
przychody i rozchody związane z zaciąganiem zobowiązań (wpływy z otrzymanych kre-
dytów i pożyczek, wpływy ze sprzedaży papierów wartościowych, spłaty zobowiązań),
przychody i rozchody związane z pożyczkami udzielanymi ze środków budżetowych,
przychody ze sprzedaży majątku j.s.t.,
przy czym dyrektywną część budżetu stanowią tylko plany wydatków i rozchodów oraz wiel-
kość deficytu budżetowego (jeśli uchwalono dochody mniejsze od wydatków), które traktowa-
ne są jako nieprzekraczalne limity. Oznacza to, że:
1) w przypadku niepełnej realizacji dochodów, wydatki muszą być zredukowane co najmniej
o kwotę niewykonania planu dochodów,
2) przekroczenie planu dochodów nie daje podstaw do realizacji wydatków wyższych niż za-
planowano.
Uchwała budżetowa musi określać zródła pokrycia deficytu lub sposób rozdysponowania
nadwyżki oprócz ujętych w budżecie przychodów, zródłem sfinansowania deficytu mogą też
Podstawy prawne funkcjonowania terytorialnej administracji publicznej w RP 113
być środki pozostające na rachunkach budżetowych z poprzednich lat. Analogicznie, jako roz-
dysponowanie nadwyżki można wskazać albo wyszczególnione powyżej rozchody, albo zwięk-
szenie środków na rachunkach budżetu j.s.t.
W ujęciu podmiotowym budżet obejmuje wyłącznie dochody i wydatki realizowane za po-
średnictwem jednostek budżetowych j.s.t. Nie ujmuje się więc przychodów i wydatków jedno-
stek gospodarki pozabudżetowej ani samorządowych funduszy celowych. W budżecie planuje
się jedynie dochody z wpłat dokonywanych do budżetu przez jednostki gospodarki pozabudże-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]