[ Pobierz całość w formacie PDF ]
mieszkającej w innym mieście, jak to rzekomo uczynił Dawid, aby wygodzić Lucjanowi,
zmienia operację, tak prostą przy podpisaniu weksla między kupcami w jednym mieście dla
celów handlowych, w coś podobnego do przekazu bankowego. Dlatego, przyjąwszy trzy we-
ksle Lucjana, Métivier, chcÄ…c uzyskać należnÄ… kwotÄ™, musiaÅ‚ je przesÅ‚ać firmie braci Cointet,
swoich korespondentów. Stąd pierwsza strata dla Lucjana, określona nazwą komisowego za
zmianę miejsca, a wyrażająca się w tylu a tylu od sta strąconych na każdym wekslu, prócz
eskontu. Akcepty Sécharda przeszÅ‚y tedy do kategorii negocjacji bankowych. Nie uwierzyli-
byście, do jakiego stopnia charakter bankiera, połączony z dostojnym tytułem wierzyciela,
zmienia położenie dłużnika. Zatem, w bankowości (zrozumcie dobrze to wyrażenie!), z
chwilÄ… gdy papier przesÅ‚any z rynku paryskiego na rynek Angoulême nie zostanie wykupiony,
bankierzy obowiązani są wobec samych siebie zaaplikować to, co nazywa się rachunkiem
zwrotnym. I nigdy zaiste romansopisarze nie wymyślili bardziej fantastycznej historii, oto
bowiem pomysÅ‚owe koncepty à la Mascarille4, jakim sprzyja pewien paragraf kodeksu han-
dlowego, a których wytłumaczenie pokaże wam, ile okropności kryje się pod tym strasznym
słowem: legalność!
Z chwilą gdy imć Doublon zarejestrował protest, przyniósł go sam panom Cointet. Wozny
miaÅ‚ staÅ‚y rachunek z tymi drapieżcami z Angoulême i udzielaÅ‚ im półrocznego kredytu, który
Wielki Cointet przeciągał do roku przez sposób, w jaki się wypłacał, natrącając z miesiąca na
miesiąc tej wicehienie: Cóż, Doublon, trzeba ci pieniędzy? To nie wszystko jeszcze! Do-
ublon dawał pewien opust tej potężnej firmie, która dzięki temu zarabiała coś na każdym ak-
cie, drobnostkę, nędzę, jakieś półtora franka na proteście!... Wielki Cointet siadł spokojnie do
biurka, wziął arkusik stemplowego papieru za trzydzieści pięć centymów, rozmawiając wśród
tego z Doublonem w ten sposób, aby zeń wydobyć informacje o istotnym stanie rozmaitych
firm.
I cóż, kontent jesteś z młodego Gannerac?
Niezgorzej. Ba, interes przewozowy...
Hm, fakt jest, że płaci ciężko. Mówiono mi, że żona dużo go kosztuje...
Jego?... wykrzyknÄ…Å‚ Doublon ironicznym tonem.
Bonifacy Cointet, który skończył właśnie liniować papier, wypisał rondem złowieszczy
tytuł, pod którym umieścił następujący rachunek (sic!):
Rachunek zwrotny i koszty
Za akcept opiewajÄ…cy na tysiÄ…c franków, datowany w Angoulême dnia 10 lutego 1822,
podpisany przez Sécharda syna na zlecenie Lucjana Chardon, mieniÄ…cego siÄ™ de Rubempré,
ponownie na zlecenie pana Métivier i na nasze zlecenie, pÅ‚atny 30 kwietnia, zaprotestowany
przez pana Doublon, komornika, dnia pierwszego maja 1822.
Kwota 1000 fr.
Protest 12 fr. 35 c.
Prowizja po pół od sta 5 fr.
4
Mascarille (Maskaryl) w dawnej komedii francuskiej typ wesołego, bezczelnego lokaja.
24
Kurtaż ćwierć od sta 2 fr. 50 c.
Stemple niniejszego rachunku i reeskontu l fr. 35 c.
Koszty i opłata pocztowa 3fr.
Razem 1024 fr. 20 c.
Zmiana miejsca 1 1/4 % od 1024,20 13 fr. 25 c.
Razem 1037 fr. 45 c.
Tysiąc trzydzieści siedem franków, czterdzieści pięć centymów, którą to sumę wpisujemy
na nasze dobro w rachunku pana Métivier, ul. Serpente w Paryżu, na zlecenie pana Gannerac
z Houmeau.
Angoulême, 2 maja 1822
Bracia Cointet
U dołu tego rachunku, sporządzonego z wprawą praktyka, Wielki Cointet, nie przerywając
rozmowy z Doublonem, wypisał następującą deklarację:
My, podpisani, Postel, właściciel apteki w Houmeau, i Gannerac, właściciel firmy przewo-
zowej, kupcy tutejsi, stwierdzamy, iż różnica kursu między naszym rynkiem a Paryżem wynosi
jeden i ćwierć od sta.
Angoulême, 3 maja 1822
Masz, Doublon, bądz pan taki uprzejmy udać się do panów Postel i Gannerac i poprosić
o podpisanie tej deklaracji; odniesiesz mi jÄ… jutro rano.
I Doublon, oswojony z tymi narzędziami tortury, poszedł, jak gdyby chodziło o rzecz naj-
prostszą w świecie. Oczywiście, gdyby nawet protest doręczono Dawidowi, jak robi się w
Paryżu, w kopercie, caÅ‚e Angoulême wiedziaÅ‚oby o nieszczęśliwym stanie interesów tego
biednego Sécharda. Iluż komentarzy staÅ‚a siÄ™ już przedmiotem apatia wynalazcy! Jedni twier-
dzili, iż zgubiła go nadmierna miłość do żony; drudzy obwiniali go o zbytnie przywiązanie do
szwagra. I jakież potworne konkluzje każdy wyciągał skwapliwie z tych przesłanek! Nie po-
winno siÄ™ nigdy być uczynnym dla swych bliskich. Pochwalono nieludzkość ojca Séchard, ba,
podziwiano jÄ…!
A teraz wy wszyscy, którzy z jakich bądz przyczyn zaniedbujecie uczynić zadość swoim
zobowiązaniom, przyjrzyjcie się dobrze na wskroś legalnym procederom, za pomocą których,
w bankowym obyczaju, w dziesięć minut przysparza się procent dwudziestu ośmiu franków
od tysiÄ…ca.
Pierwszy punkt tego rachunku zwrotnego jest w nim jedynÄ… rzeczÄ… bezspornÄ….
Drugi punkt zawiera należność skarbu państwa i woznego. Sześć franków, jakie pobiera
administracja, rejestrując zgryzotę dłużnika i dostarczając stemplowego papieru, będą długi
czas jeszcze podtrzymywały to nadużycie! Wiecie zresztą, że ten punkt daje zysk półtora
franka bankierowi, dzięki opustowi, jaki czyni mu Doublon.
Prowizja półtora od sta, przedmiot trzeciego punktu, jest brana pod tym przemyślnym pre-
tekstem, iż nie otrzymać zapłaty znaczy dla bankiera tyle, co eskontować weksel. Mimo iż
rzecz ma się zupełnie przeciwnie, nie ma nic podobniejszego niż dać tysiąc franków, a nie
otrzymać ich. Ktokolwiek przedstawiał weksle do eskontu, wie, że prócz sześciu od sta, na-
leżnych legalnie, eskonter ściąga, pod skromną nazwą prowizji, tyle a tyle od sta; jest to pro-
cent, który pobiera, ponad stopę prawną, od talentu, z jakim umie obracać swymi kapitałami.
Im więcej może wycisnąć, tym więcej żąda. Toteż najlepiej eskontować u prostaczków, to
wypada taniej. Ale czyż w kwestii eskontu istnieją prostaczkowie?...
Prawo zobowiązuje bankiera do tego, aby potwierdził przez agenta giełdowego stopę
zmiany rynku. W miastach boleśnie upośledzonych brakiem giełdy, agenta zastępuje dwóch
kupców.
25
Prowizja, zwana kurtażem, należna agentowi ustalona jest na ćwierć od sta sumy wyrażo-
nej w proteście. Weszło w zwyczaj liczyć tę prowizję jako daną kupcom, którzy zastępują
[ Pobierz całość w formacie PDF ]