[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Natomiast dla typu pośredniego, do którego należy większość czytelników, typowe są zalety wzrokowców oraz
wady słuchowców.
Selektywne techniki czytania
Dotychczas mówiliśmy o integralnym szybkim czytaniu, podczas którego spostrzega się wszystkie słowa.
Obecnie zajmiemy się drugim rodzajem przyswajania tekstu - czytaniem selektywnym (interwerbalnym,
wybiórczym), podczas którego spostrzega się nie kolejne słowa, lecz słowa kluczowe, frazy bądz
akapity.
Polega ono na wyszukiwaniu informacji najistotniejszych dla naszych poszukiwań. Należy zaznaczyć, że
określeniem "czytanie" posługujemy się tutaj umownie. Niesłusznie więc czytanie selektywne utożsamiane jest
niekiedy z techniką szybkiego czytania. Są to różne rodzaje czytania służące odmiennym celom.
Badania wykazały, że maksymalną granicą integralnego szybkiego czytania jest 800-1000 słów na minutę. Ale
czytać, czy lepiej - zapoznawać się z tekstem - można o wiele szybciej. Przecież nie zawsze zachodzi potrzeba
czytania całego tekstu. Nieraz celem lektury jest wstępne zapoznanie się z tekstem, zrozumienie głównych idei,
41
przewodnich myśli autora, poszukiwanie określonych danych czy faktów itp. Wykwalifikowany czytelnik
zastosuje wówczas jeden z dwóch zasadniczych rodzajów czytania selektywnego: skanirowanie lub
skimirowanie.
Skanirowanie lub scanning (od angielskiego słowa scan - przerzucanie, przekartkowywanie) albo czytanie
"ślizgające" jest techniką pracy z tekstem, której istotą jest poszukiwanie, np. potrzebnych cytatów, odpowiedzi
na interesujące pytanie, danych liczbowych, pojęć, sformułowań, numerów telefonów.
Schemat skanirowania jest prosty: w ogromnej masie wyrazów poszukuje się potrzebnego fragmentu, który
następnie przegląda się lub czyta dokładnie w celu uzyskania szczegółowej informacji, po czym - o ile
poszukiwanie trwa nadal - znowu stosuje się skanirowanie itd. Tego rodzaju szukanie przebiega bardzo szybko.
Można w ten sposób "przeszukiwać" nawet kilka stron na minutę. Ważną rolę odgrywa przy tym nastawienie,
by nie dać się wciągnąć w normalne czytanie tekstu.
Poszukiwanie takie prowadzi się kilkoma sposobami:
" Wykorzystuje się wszelkie możliwe klucze w celu znalezienia potrzebnych nam słów: mogą nimi być
synonimy, kursywa, cudzysłów, inicjał - jeżeli szukamy imienia własnego;
" Wykorzystuje się znajomość konstrukcji wypowiedzi, tj. kolejność użycia pewnych słów. Jeśli
poszukujemy na przykład definicji jakiegoś pojęcia, to zwracamy uwagę na zdania typu "x jest to..." lub
"x-em nazywa się";
" Wzrok prowadzi się pośrodku kolumny tekstu z góry na dół - jeśli jest ona wąska lub linią łamaną (w
kształcie liter Z, S) albo też tzw. wyspową techniką, polegającą na wybiórczym postrzeganiu grup słów
w różnych partiach stronicy - jeśli kolumna tekstu jest szeroka.
Skimirowanie (od angielskiego słowa scheme - schemat, plan) albo czytanie "odwirowujące" jest drugim
rodzajem selektywnego czytania, wolniejszym od poprzedniego. W praktyce oznacza ono szybki przegląd,
przejrzenie tekstu dla zdobycia ogólnej orientacji w jego treści, uświadomienia sobie jego istoty, znaczenia,
sensu.
Umiejętność dokonywania takiego przeglądu jest bardzo cenna, w życiu bowiem nieraz stajemy wobec
konieczności szybkiego zapoznania się z treścią obszernego objętościowo tekstu. Czynność tę powinno się
przeprowadzić szybko, ale jednocześnie z przeświadczeniem, że nie pominięto jakiejś ważnej wiadomości ani
też nie zniekształcono wywodów autora. W przeciwnym razie praca ta będzie bezużyteczna. Dlatego też lepiej
nie poddawać tej procedurze tekstów trudnych i z mało znanej czytelnikowi dziedziny.
Rozróżnia się trzy odmiany skimirowania:
" Bardzo pobieżne przeglądanie tekstu, po którym najczęściej następuje dokładniejsze powtórne czytanie.
Zdarza się to zazwyczaj przy wyborze książki do lektury, przeglądaniu rozdziału przed dokładnym
czytaniem i uczeniem się, sortowaniu korespondencji itp.
" Pełne i względnie dokładne przeglądanie tekstu kształtujące ogólne wrażenie. Jest to jakby rzut oka na
całość pozwalający jednak na zorientowanie się, o jakiej sprawie będzie mowa i poznanie
podstawowych faktów. W jego zakres wchodzi:
o przejrzenie wstępu i zakończenia,
o zapoznanie się z konstrukcją tekstu oraz jej rozczłonkowaniem wyrażonym tytułami i
podtytułami rozdziałów, numeracją.
o przeczytanie pierwszych i ostatnich akapitów każdego rozdziału lub artykułu,
o zwrócenie uwagi na graficznie wyodrębnione ważne części tekstu lub słowa kluczowe niosące
główną treść (podkreślenie, spacja, ramki, wyróżnik kolorystyczny),
o przejrzenie graficznego wyposażenia tekstu, tj. ilustracji, wykresów, tabel statystycznych itp.
" Ponowne przeglądanie tekstu w celu nauczenia się wcześniej już poznanego materiału lub odświeżenia
w pamięci treści dla lepszego jej zapamiętania.
42
Skimirowanie jest więc wstępnym czytaniem, które - przy wykorzystaniu znajomości zasad budowy
wypowiedzi i konstrukcji pracy (książki, artykułu) - pozwoli doświadczonemu czytelnikowi zaoszczędzić czas i
poprawić percepcję tekstu. Im tekst trudniejszy (oczywiście do pewnej granicy), tym skimirowanie jest bardziej
potrzebne. Dopiero po nim można przystępować do pełnego, szybkiego czytania, które będzie dzięki temu
ukierunkowane i skuteczne.
Przypomnijmy na zakończenie jeszcze raz, że zarówno skanirowanie, jak też skimirowanie lub kombinację tych
dwóch technik stosuje się zwykle wówczas, gdy tekst jest względnie łatwy i dotyczy znanej nam tematyki, lub
gdy nie starcza czasu na pełne czytanie. Jednakże efektywnie może czytać selektywnie tylko taki czytelnik,
który wcześniej opanował metodę integralnego szybkiego czytania. Liczne doświadczenia wykazały bowiem, iż
nie należy uczyć się równocześnie szybkiego i selektywnego czytania, gdyż daje to ujemne wyniki w zakresie
obu umiejętności.
W następnym numerze o higienie czytania.
43
Kurs szybkiego czytania (8)
Higiena czytania
Szybkie czytanie uruchamia przede wszystkim dwa mechanizmy - widzenie i myślenie. Jeżeli jeden z nich nie
funkcjonuje sprawnie, to drugi też nie może wydajnie pracować. Obecnie zajmiemy się omówieniem tych.
czynników, które wpływają na harmonijną współpracę oczu i mózgu, zwiększając tym samym możliwości
percepcyjne człowieka.
Przystępując do zajęć należy przede wszystkim wywołać trwałe, psychiczne nastawienie na uważne i
zdyscyplinowane czytanie. Czynność, którą wykonujemy, jest bowiem pracą i jako taka wymaga poważnego
stosunku. Równocześnie musimy pozbyć się napięć emocjonalnych (np. uczucia gniewu, przykrości)
przeszkadzających wniknąć w istotę treści. [ Pobierz całość w formacie PDF ]